Sterile Pyuria: แนวคิดทั่วไปและการจัดการที่เหมาะสม

ผู้เชี่ยวชาญด้านระบบทางเดินปัสสาวะที่ทำงานในชลบุรีและกัมพูชา

Sterile pyuria หรือภาวะผลตรวจปัสสาวะมีเม็ดเลือดขาวแต่ไม่พบเชื้อแบคทีเรีย เป็นอีกหนึ่งปัญหาที่ผมเจอเรื่อยๆ ที่คลินิคทางเดินปัสสาวะของผม ภาวะนี้มักสร้างความสับสนในแนวทางการรักษาไม่ว่าจะเป็นตัวผู้ป่วยหรือแม้กระทั่งแพทย์ผู้ทำการรักษาเอง ก่อนจะพูดถึงสาเหตุ เราจะคุยกันเรื่องคำจำกัดความของภาวะนี้กันก่อนครับ

Sterile pyuria: ความหมายและการรักษา — ภาวะนี้มักสร้างความสับสนในแนวทางการรักษาไม่ว่าจะเป็นตัวผู้ป่วยหรือแม้กระทั่งแพทย์ผู้ทำการรักษาเอง

Sterile pyuria เป็นภาษาทางการแพทย์ที่ผสมระหว่าง "Sterile" และ "Pyuria"

Sterile หมายถึงภาวะที่ไม่มีการติดเชื้อแบคทีเรียในน้ำปัสสาวะที่ส่งตรวจ
- ขั้นตอนนี้เราสามารถยืนยันได้จากการเพาะเชื้อน้ำปัสสาวะ (Urine culture)
Pyuria หมายถึง ภาวะที่พบเซลล์เม็ดเลือดขาวในน้ำปัสสาวะจากการตรวจปัสสาวะทั่วไป (Urinanalysis)
- โดยปกติเราจะอ่านผลเม็ดเลือดขาวเป็นบวกเมื่อพบเซลล์มากกว่า 2 ตัวต่อกล้องกำลังขยายสูง (WBC per HPF)

ดังนั้น “Sterile pyuria” จึงหมายถึงภาวะผลตรวจปัสสาวะมีเม็ดเลือดขาวแต่ไม่พบเชื้อแบคทีเรีย คำถามต่อไปคือ ปรากฏการณ์นี้เกิดขึ้นได้ยังไง? โดยผมจะแบ่งเป็น 2 สาเหตุใหญ่ๆ ครับ

2 สาเหตุของ Sterile pyuria หรือภาวะผลตรวจปัสสาวะมีเม็ดเลือดขาวแต่ไม่พบเชื้อแบคทีเรีย

สาเหตุที่เกี่ยวข้องกับการติดเชื้อ
- สำหรับผู้ป่วยที่มีติดเชื้อแบคทีเรียในน้ำปัสสาวะแต่เพิ่งได้รับการรักษาด้วยยาปฏิชีวนะภายใน 2 สัปดาห์ ผลของยาปฏิชีวนะจะขัดขวางผลการเพาะเชื้อแบคทีเรียในน้ำปัสสาวะซึ่งเรียกว่าผลประเภทนี้ว่า False negative (ผลลบลวง)
- ผู้ป่วยมีการติดเชื้อชนิดอื่นที่ไม่ใช่เชื้อแบคทีเรีย เช่น เชื้อปรสิต ไวรัส หรือวัณโรค

สาเหตุที่ไม่เกี่ยวข้องกับการติดเชื้อ – ต้องมีประวัติสำคัญเพิ่มเติม เช่น
- ประวัติน้ำหนักลดอย่างมีนัยสำคัญ - ผู้ป่วยอาจเป็นมะเร็งทางเดินปัสสาวะ
- ประวัติทำหัตถการทางระบบทางเดินปัสสาวะหรือฉายรังสีอุ้งเชิงกราน – อาจทำให้เกิดการอักเสบในน้ำปัสสาวะได้
- ผลตรวจปัสสาวะรายงานว่าเซลล์เม็ดเลือดแดงเป็นบวกร่วมด้วย – อาจเป็นนิ่วในไตหรือโรคไตได้
- ผู้ป่วยมีประวัติ เช่น กำลังตั้งครรภ์ เป็นโรคเบาหวาน โรคความดันโลหิตสูง มีภาวะวัยทองหลังหมดประจำเดือน โรค Systemic lupus erythematosus หรือโรค Interstitial cystitis
- ผู้ป่วยกำลังใช้ยาบางชนิด เช่น ยาต้านการอักเสบ (NSAID), สเตียรอยด์, Penicillin หรือยาแก้ท้องอืดท้องเฟ้อ (Proton-pump inhibitor)

กำลังตั้งครรภ์อยู่ — การตั้งครรภ์ปกติก็อาจแสดงอาการ Sterile pyuria หรือภาวะผลตรวจปัสสาวะมีเม็ดเลือดขาวแต่ไม่พบเชื้อแบคทีเรีย ได้นะครับ

หลังจากที่เราทราบสาเหตุที่เป็นไปได้แล้ว เราจะทำการตรวจทางห้องปฏิบัติการและการรักษาตามสมมติฐานของเรา ในทางกลับกัน หากสาเหตุของ Sterile pyuria ไม่เป็นอันตราย เราจะแนะนำให้ผู้ป่วยสังเกตอาการไปก่อนเพื่อหลีกเลี่ยงการใช้ยาปฏิชีวนะโดยไม่จำเป็น และตรวจติดตามน้ำปัสสาวะเป็นประจำครับ

ทั้งหมดคือแนวคิดทั่วไปในการดูแลภาวะ Sterile pyuria หรือภาวะผลตรวจปัสสาวะมีเม็ดเลือดขาวแต่ไม่พบเชื้อแบคทีเรีย หากคุณมีคำถามใด ๆ ลองปรึกษาหมอทางเดินปัสสาวะที่คุณไว้ใจ หรือลองทักผมมาก็ได้ครับ แล้วพบกันครับ

คุณสามารถเยี่ยมชม Homepage ผมได้ครับ ที่นี่.