นิ่วในไตเป็นปัญหาที่พบได้บ่อยในประเทศไทย คนไข้หลายคนมาพบผมด้วยเรื่องปวดนิ่วหรือเจอปัญหาแทรกซ้อนของนิ่วในไต เมื่อลองถามประวัติการใช้ชีวิตหรือการทานอาหาร ก็พบว่าหลายๆ ครั้งคนไข้มีพฤติกรรมเสี่ยงต่อการเกิดนิ่วในไต ซึ่งถ้าสามารถปรับเปลี่ยนพฤติกรรมจะสามารถลดอัตราการเป็นซ้ำได้ครับ
ดังนั้นวันนี้เราจะมาคุยกันเรื่องการป้องกันนิ่วในไตกันครับ
- ดื่มน้ำเยอะๆ และหลีกเลี่ยงอากาศร้อนอบอ้าว
หนึ่งในวิธีป้องกันนิ่วในไตที่ง่ายที่สุด คือ ทานน้ำเยอะๆ ไม่ต่ำกว่า 2.5 ลิตรต่อวัน มีรายงานทางการแพทย์ยืนยันว่า แค่เพียงทานน้ำให้เพียงพอก็สามารถลดอัตราการเป็นนิ่วในไตได้ 15% แล้วครับ อีกอย่างที่แนะนำคือ หลีกเลี่ยงอากาศร้อน เนื่องจากสภาวะเช่นนี้จะทำให้ร่างกายเสียเหงื่อในปริมาณที่มากกว่าปกติ แต่ถ้าไม่สามารถหลีกเลี่ยงได้ ผมแนะนำว่าควรทานน้ำเพิ่มเพื่อทดแทนน้ำที่สูญเสียไปทางเหงื่อครับ

- ภาวะอ้วนทำให้เป็นนิ่วในไตง่ายกว่าปกติ

ภาวะอ้วนที่ BMI มากกว่า 30 kg/m2 จะทำให้ร่างกายผลิตน้ำปัสสาวะที่มีความเป็นกรดมากกว่าปกติ ซึ่งเสี่ยงต่อนิ่วชนิดกรดยูริค Uric acid stone ยิ่งไปกว่านั้น คนอ้วนมีแนวโน้มที่จะทานอาหารที่ไม่ดีต่อสุขภาพ เช่น High protein, high sodium และ low fiber diets ซึ่งเสี่ยงต่อภาวะนิ่วในไตทั้งนั้น
- มีประวัตินิ่วในไตในครอบครัวมั้ย?
มีโรคทางพันธุกรรมที่ทำให้ร่างกายขับสารก่อนิ่วมากกว่าปกติอยู่ครับ ถ้าคุณมีประวัติคนในครอบครัวเป็นนิ่ว ความเสี่ยงนิ่วในไตของคุณจะเพิ่มขึ้น 2.5 เท่าของคนปกติ แนะนำว่าควรปรึกษาแพทย์ประจำตัวคุณดูเรื่องการ Check up นิ่วในไตนะครับ
- รับประทาน Calcium ต่อวันในระดับปานกลาง

90% ของนิ่วในไต เกิดจาก Calcium แต่ไม่ได้หมายความว่าเราต้องงดการรับประทาน Calcium นะครับ ในทางกลับกันการรับประทาน Calcium ที่น้อยเกินไปจะเสี่ยงต่อนิ่วในไตชนิดอื่น จึงควรรับประทาน Calcium ต่อวันที่ 800 mg - 1200 mg ซึ่งก็คือระดับที่ไม่มากไป และไม่เกินไปครับ
- ระมัดระวังอาหารที่มี Oxalate สูง

มีการศึกษาทางการแพทย์จำนวนมากยืนยันว่าการรับประทานอาหารที่มี Oxalate สูงเพิ่มความเสี่ยงนิ่วในไต ช็อกโกแลต เต้าหู้ ผักขม มันฝรั่ง ชาดำ ถั่ว รูบาร์บ บีทรูท คือตัวอย่างของอาหารที่มี Oxalate สูง อย่างไรก็ตาม Oxalate ก็มีประโยชน์ต่อหัวใจเช่นกัน คำแนะนำของผมคือ ทานได้ครับแต่อย่ารับประทานอาหารประเภทใดประเภทหนึ่งซ้ำๆ อยู่ทุกวัน ปริมาณ Oxalate ต่อวันควรน้อยกว่า 50 mg ต่อวันครับ
- รับประทานโปรตีนในระดับปานกลาง
การรับประทานโปรตีนต่อวันสูงกว่า 2 กรัม/kg จะทำให้ค่า pH ของปัสสาวะมีความเป็นกรด ซึ่งเสี่ยงต่อการเกิดนิ่วกรดยูริกและจะมีการขับแคลเซียมออกทางปัสสาวะมากขึ้น ปริมาณที่เหมาะสมของการรับประทานโปรตีนต่อวันคือ 0.8 กรัม – 1.4 กรัม/kg สูตรนี้ใช้ได้ทั้งโปรตีนจากสัตว์และโปรตีนจากพืช
- ระวังการรับประทาน Vitamin C ที่มากเกินไป
Vitamin C หรือกรดแอสคอร์บิก เมื่อรับประทานเข้าไปในร่างกายจะเปลี่ยนเป็น Oxalate ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญของนิ่วในไต มีคำแนะนำทางการแพทย์ว่าให้ทาน Vitamin C ต่อวันน้อยกว่า 1,000 mg หากเกินกว่านั้น คุณจะมีความเสี่ยงในไตเพิ่มขึ้น 40%

- อาหารที่มี Citrate สูง ช่วยลดอัตราการเกิดนิ่วในไต

Citrate เป็นสารที่พบมากในผลไม้รสเปรี้ยวเช่น มะนาว (Citrus fruit) ตัวมันเองขึ้นชื่อว่าเป็น "สารยับยั้งนิ่วในไต" Citrate มีความสามารถในการป้องกันการเกิดนิ่วในไตโดยการเพิ่มระดับ pH ของน้ำปัสสาวะ และยับยั้งการเกิดผลึกนิ่ว Calcium Oxalate ซึ่งเป็นนิ่วในไตที่พบบ่อยที่สุด คำถามคือเราควรทานซิเตรตวันละเท่าไหร่ถึงจะได้ผล? ปริมาณ Citrate ต่อวันที่เพียงพอต่อการป้องกันนิ่วในไตเทียบเท่าน้ำมะนาวสุด 120 ซีซีหรือน้ำมะนาวผสมประมาณ 1 ลิตรนะครับ ผมไม่ได้คาดหวังให้ใครทานขนาดนี้นะครับ ขอให้พิจารณาทานบ้างก็พอแล้วครับ หากมีคำถามลองทัก ผม.





🙏ขอบคุณสำหรับคำแนะนำ